فرایند تولید آجر سفال از گذشته تا به حال
خشت زنی آجر
در سراسر جهان هستی از زمان های قدیم برای پخت آجر و سفال از کوره های دستی استفاده می کردند . تولید خشت خام آجرسفال در ایران نیز بدین صورت بود که تعدادی انبارهای خاک رس مناسب در نزدیکی کوره های پخت در نظر می گرفتند . کارگران برای تولید اجرسفال از این خاک رس با مخلوط کردن آب ، گل مناسبی بدست آورده و با ورز دادن این گل چند روزی بدان استراحت می دادند تا آماده برای تهیهِ خشت خام اجر و سفال استفاده گردد .
سپس این گل را در قالب های چوبی به صورت مکعب مستطیل با ابعادی در حدود ۲۰*۲۰ و ارتفاع ۴ سانت و یا ۲۰*۱۰ با ارتفاع ۴ سانت می ریختند و پس از پخش کردن گل درون قالب برای تولید اجر تلاش می کردند تا هوای موجود درون گل را تخلیه نمایند تا خشت تولیدی برای تبدیل به اجر از استحکام و چسبندگی بیشتری برخوردار باشد.
قالب های تکی یا سه تایی را بعد از صاف کردن سطح روی گل به صورت واژگون روی زمین قرار می گرفت تا خشت خام از درون قالب خارج شود . این خشت چند روزی زیر نور خورشید قرار گرفته و کارگران آن را زیر ورو می کردند تا با نور طبیعی آفتاب آن را به صورت یکنواخت خشک کنند ، تا خشتی خشک برای تولید آجرسفال فراهم آید شایان ذکر است با رسیدن آتش بر خشت تر و نم دار اجر تولیدی دچار ترک خوردگی خواهد شد که باعث خسارتی بر تولید می گردید .
مراحل پخت آجر
پس از جمع آوری خشت خام آنها را به صورت استوانه ایی بزرگ دور تا دور یکدیگر می چیدند و وقتی به ارتفاع مناسب می رسید سطح بیرونی خشت های خام را با گاه گل می پوشاندند تا هوا هنگام پخت آسیبی به تولید آجر سفال وارد نکند . سپس با حرارت دادن از زیر به مدت چندین روز خشت ها را می پختند و بعد از خاموش کردن کوره و سرد شدن آن اقدام به خارج کردن اجر سفال پخته شده می کردند .
روند پیشرفت صنعت تولید آجر
از قدیم الایام فروش آجرها به صورت دانه ایی انجام می شد ولی رفته رفته با پیشرفت دانش بشری کوره های هافمن ( هوفمن ) پدید آمد که پخت خشت خام آجر با سرعت بیشتری صورت می گرفت . با پدیدار شدن این سیستم تولید برای دقت در معاملات آن را به صورت تُنی می فروختند .
با پدیدار شدن دستگاه های غول پیکر و انقلاب صنعتی ، کارخانجات تولید آجرسفال ایران با سرعت بیشتر و با تنوع بیشتر اقدام به تولید آجر و سفال نمود . به عنوان مثال اجر زبره یا آجر تنی اولین محصول کارخانجات آجر سفال بود که مدتی بعد اجر های ده سوراخ ( لفتون ، مهندسی ، بهمنی ) به عنوان محصول بهینه شده به تولیدات اجر سفال اضافه گردید .همانگونه که اشاره شد در اوایل مسیر توسعه به دلیل نداشتن تجربه و همچنین ابزار مناسب ،
کیفیت آجر سفال ده سوراخ تولیدی برای پوشش نمای ساختمان پایین بود که در این جهت سطح آن را با دستگاه سنباده صیقل می دادند تا سطحی صاف و یکنواخت برای نما داشته باشد .به تدریج با ورود دستگاه های جدید تولید آجر و ابداع سالن های خشک کُن ، کم کم دست نیروی انسانی از بدنه خشت خام آجر و سفال جدا گردید . به همین جهت کارخانجات اجر سفال مبادرت به تولید انواع آجر ده سوراخ با کیفیت مناسب برای نما نمودند و رفته رفته با تولید انبوه به عرضه اجر سفال پرداخته و گوی سبقت را از یکدیگر ربودند .
کم کم با فراگیر شدن صنعت سفال ، کارخانجات اجر سفال ایران اقدام به تولید انواع سفال تیغه دیواری و سفال سقفی در اندازه های گوناگون نمود .امروزه انواع آجر و سفال به صورت انبوه در طرح ها ، سبک ها و رنگ های مختلف در کارخانجات تمام اتوماتیک اجرسفال ایران به تولید می رسد و با ناوگان حمل و نقل اختصاصی ، اجر سفال تولیدی از مبدا اصفهان به تمام نقاط ایران ارسال و همچنین با افتخار به خارج از کشور صادر می گردد.
